Wednesday, March 26, 2008

BRESTAR - PODD'DEA FATTLEAN:




__________________
BRESTAR - PODD'DEA FATTLEAN: Navan Kitem Asa ?


Inglez bhaxentlean, ek mhunni assa “Behind every name lies a story”, mhunnge “Dor-eka nanvam fattlean ek kanni asta”.
Kiteim tem nanv, konnuim to zaum, koslii tachi vyavasai (profession), tea nanvam-fattlean ek itihas, ek kanni assunkuch zai. Amchim nanvam, jim amche zolm-potrikecher (birth certificate) melltta team nanvamchem “tall-mull” amchea avoi bapai-koddchean eta. Tea xivai, thoddeank, lok add-nanvam ghalta, ani thodde apunnunch apnnank, navam ghetat.
Him navam gheupachim vo ghalpachim karannam veg-vegllim asta. Tim karannam nanvam ghaltele ani nanvam ghetelech zanno-asta. Ani osleam, sogleanch nanvani koslo tori “itihas” vo kosli tori “kanni” guntleli astach.
Ti kanni, kednaim sukhachi assum-ieta ani kednaim dukhachii assum ieta.
Punn sukhachi zaum dukhachi, ruchichi astach.

Amcheam, kaim tiatristanchiim nanvam, zaite pautiim oslinch astat.
Konnem tori tankam ghatlelim vo tenninch apnnak ghetlelim. Tiatr pollenar, zaite pauttim ap-aplea “mona-posond” (favourite) zal’lea Tiatristank, tanchea osleach kaim nanvani ulo kortat , pun ulo kortelech babdde noko-asta, tem toslem nanv, tanchea mona-posond Tiatristak , khuinchean ani koxem ailem, poi tem.
Osleanch, kaim nanvancho itihas/kanni aiz hanv tumchea fuddeant dovortam.

M.Boyer:

M.Boyer-babank, tanchem hem nanv khuinchean ani koxem ailem, tem tumi zannant ? Thodde zanno assot , thodde nokllo assot. Torui, aikat ..

M.Boyer-babanchem khorem nanv, Manuel Santan Aguiar.
Tanchea bhurgea-ponnar, English Cholchitrani (films) nanvloukik zal’leam kaim “Holliwood-Actor”-am modem asle don khoddegantt “Actor”, Robert Taylor ani Charles Boyer. He dogui “Actor”, Manuel Santan Aguiar-babanche “mona-posond” kolakar.
Manuel Santan Aguiar-ak lhannponnim saun Tiatrist zaupachi khoxi asli.
Kantaram gaupachi ani bhumika korpachi kola tanchea angant bhorpur asli. Punn tea kallar, iskolachea bhurgeank, sompeponnim, vyavasaik (professional) tiatrache machier eupak, tanche ghorchim vo iskolache odhikari, koxech dinasle.
Mhunnttoch Manuel-baban hem gupitponnim korchem poddlem..Tiatrachea “Handbillar”, zaum “jahirati”-cher kolakarachem sarkem nanv dilear, kolakar konn to sogleank kollttalem. Zalear, ghorcheank ani iskolachea odhikareank kollonastana Manuel-bab tiatristponn koxem choloitolo?
Tannem ek manni kaddli. Apunn ek novench, nanv ghetolo ani tem nanv magir “handbill”-ancher ani “jahirati”-ncher eilear passun, to tiatrist konn to konnank kollchenam. Punn Manuel-bab khuinchem ani koslem naum ghetolo ?
Suruvatek, Manuel-baban aplea eka “mona-posond” English kolakar , Robert Taylor-achem nanv ghetlem ani apunn M.Taylor--, hea nanvan, kantaram gaunk, ani bhumika korunk, laglo. Poilem-poilem, konnank kollonk-nam M.Taylor, ani Manuel Aguiar toch mhunnon..
Punn tiatra-disak tor, sogleank aplem tondd distelem ani tea-uprant apnnank soglo lok vollkotolo, hem mat Manuel Aguiar-an chintunknam..
Zaupa aslem tem zalench.
Manuel Aguiar, tachea ghorcheankui ani iskolachea odhikareankui sampoddlo. Torui astana tachim ghorchim goddiek taka bhogxit aslim, punn iskolache kaide kaim bhogxita ?
Iskolachea odhikareani, tankam ‘warning ‘ dilem, ani formailem, tankam Tiatr vyavasaik-machier eun, bhumika korpachi porvangi nanch mhunn.
Porvangi assum vo nassum, Manuel Aguiar-ak tiatranchi goddi lagleli ani tannem apunn koxei porim Tiatrist zatoloch mhunn nicheu kelolo.
Oslea bhurgeak konnanchean addaum-ieta ?
Manuel Aguiar-an novi “idea” kaddli. Tacho dusro “mona-posond” English kolakar mhullear “Charles Boyer”. Manuel Aguiar-an, novem naum ghetlem ani zalo “M.Boyer”.
Manuel Aguiar, kantarank itlo uxear also, ki to rokddech lokanche nodrek vetalo ani lokanchea kallzanni ghustalo. Eke ghoddie-bhitor lokamk kollon ailem ki “Manuel Aguiar” ani “M.Taylor” ani “M.Boyer” toch mhunnon.
Punn he pauttim, tanchea iskolantlea odhikareank hi khobor pauta, ani te taka novean “warning” diupak thoroita mhullear, “M.Boyer” chodd famad zalolo ani tachem xikopui sompot ailelem. Manuel Aguiar-ak atam lok, “M. Boyer”-uch mhunn ollkunk laglolo. Mhunnttoch, taka novean nanv bodolpachi goroz poddli na.
Lok atam “M.Boyer”-ank motteam-motteam tiatristam modem, mezunk lagle. Hoch to , Manuel Santan Aguiar (M.Boyer) zankam xekim, Bharatachea, Kendr Serkar-ancho “PadmaShri” Puroskar favo zalo.

Alfred Rose:
Aldona ganvant zolm ghetlolo Alfred Rose, hanchem khorem nanv Rosario Alfred Fernandes.
Zaka bhurgeach ponnar thaum Alfred Fernandes mhuntaleat. To Alfred Fernandes aslo to Alfred Rose kedna ani kosso zalo?

Alfred Rose, hanchea bapaichem naum “Ambrose Carlisto Piedade Fernandes”, je bhurgeponni Karachi (Pakistan-ant ) eka Jesuit iskolant xiktale. Tancheai angant gaupachi ani bhumika korpachi kola asli ani hi tachi kola thuinchea Jesuit Padrini vollkoli ani tankam iskolache sogleanch sonskrutik karyavollinni, gaupak vo bhumika korunk sondhi diunk lagle. Teanch Jesuit Padrini, Tachem khorem nanv, chodd lamb assa tem polloun, taka fokot, “Ambrose” mhunn ulo korunk lagle, ani eka dissa, osleanch eka sonskrutik karyavollint tachem nanv, Ambrose aslem tem, aikonk borem diso-sarkem, “A.M.B.Rose” kelem..
Hem tachem novem nanv, te vhodd zaisor ani te ek vyavasaik Tiatrist zaisor, xevott poreant urlem. Osso ki, Ambrose Carlisto Piedade Fernandes zalo ani urlo “A.M.B.Rose”.
Jedna tancho put, Alfred Fernandes vaddon vhoddlo zalo, kantaram gaunk laglo, tiatrist zalo, torui kaim vorsam Alfred Fernandes-uch urlo. Anink kaim vorsam uprant jedna Alfred Fernandes boro gaupi mhunn porzollunk laglo, tedna C. Alvares-an, taka poilech pautt aplea tiatrant ghalo ani taka naum dilem “Jr. Rose”.
Tedna saun, Alfred Fernandes zalo “Jr. Rose”. Hea nanvan Jr. Rose-an kitlinch vorsam C. Alvares-ache tiatr kelet. Tea uprant, Jr. Rose boroch famad zatoch, to khud apnnache tiatr borounk ani digdorspunk lagtoch, tannench apnnanchem nanv boldilem ani tem kelem “Alfred Rose”.
Tedna saun, “Alfred Rose” heach nanvan, aplem soglench tiatrisponn ani her sonskrutik karyavolli “Alfred Rose” nanvanuch korunk laglo. Tanchea, borea vaura vorvim, tanchea suadik tallea-vorvim, tanchea kantaram rochpache vichitr kole vorvim, Alfred Rose –achem nanv, Goyant toxench sounsar-bhor nanv-lovkik zalem. “Alfred Rose”-an moro-poreant aplem nanv, porot tor, boldunkuch nam. Torui Goy-bhor Konknni songitachea mogiani “Alfred Rose”-ak, apurbaien, anink ek nanv, “Melody King of the Konkani Stage “mhunn dilelem. Heavui nanvan, lok “Alfred Rose”-ak vollkota.

Prem Kumar:
Prem Kumar, hanchem khorem nanv Peter D’Costa.
Bhurgeponni saun, Peter D’Costa ek kolakar, ani ek boro, bhumika korpi.
Iskol xiktana to sodanch iskolachea sonskrutik karyavollini bhag ghetaloch, ani polloinnaranchi xabaski zoddttalo.

Mumbai vetoch, 13 vorsanche piraer Peter D’Costa-n aplo, poilo Konkani tiatr boroilo, punn to tiatr, vyavasaik machier taka dakhounk mell’loch nam. Tea kallar, eka novea boroupeak sompeponni tatrist zaupak sondhi mellonasli, mhunnttoch Peter D’Costa, kaim vorsam, aplem tiatrist zaupachem sopon, purem korinastana urlo.
Boreach tiatristanchim daram khottkhottailea uprant Anthony D’Sa, hannem Peter D’Costa-k, tacho poiloch Tiatr “Mhozo Put“ machier haddunk adar dilo, ani Peter D’Costa-n aplo poiloch tiatr Konkani vyavasaik machier dakhoilo.
Torui, tea uprant legit, vhoddle-vhoddle, tednanche tiatrist Peter D’Costa-k aplea tiatranim ghena zale. Mhunnttoch Peter D’Costa, torui ek vyavasaik Tiatrist zaunk paulonam. Punn Peter D’Costa-chea angant tiatr boroupachi kola asli ti taka thar dina-zali.
Vatter, oddchonneom ubeo zatat teo polloun , eka disak, bejar zaun, Peter D’ Costa “Hindi film”-acheam Director-ank vossun mellunk laglo.
Thuimsor, taka boroch proitn kelea uprant, kaim “Hindi” film-ani, tachi bhumika korpachi kola dakhounk sondhi mell’li khori , punn Peter D’Costa-chem., poilench Hindi film “Uncchi Haweli” hea filmant “acting” korta astana, taka konnem tori suchoilem, ki Hindi film-ani sufoll zatolo zalear tannem, tachem nanv bodolchem poddt'telem, karann Kristanv nanvavchea kolakarank “Hindi film”-am polloupi, sopeponni manun gheunche nant.
Tedna, poilech pautt Peter D’ Costa-n, nanv ghetlem “Prem Kumar”.
Zorui, Peter D’ Costa, “Prem Kumar’ zalo ani Hindi film-ani gelo, torui tacho khoro mog ani khori avodd asli, “Konkani Bhas’ ani “Konkani Tiatr”.
Mhunnttoch, “Prem Kumar” porot, Tiatrachea mollar eun, proitn korunk laglo. He pautt to sufoll zalo, punn tannem, aplem Hindi film-a khatir ghetlelem nanv chaluch dovorlem . Hoch, “Prem Kumar”, xekim, zaunk paulo ek okhondd khambo “Konknni Tiatr Machiecho”.
Ek kall osso ailo, jedna Goy, Mumbai ani sounsar-bhor xipoddlolo, Konknni lok, “Prem Kumar”- anche Tiatr, ani tannem dakhoil’lim tiatrantlim “novlam” pollounk upotteani lok eunk laglo. Hoch to, Chandor-Saxtti gauncho, Peter D’Costa (Prem Kumar).

Sod’deak, him zaun assam , tegam tiatristanchim, apnnailelim nanvam, ani team, nanvam-fattlo”itihas” vo, guntleleo, khoreo “kanniom”.
Osle, Konkani tiatrani kitlexech “Tiatrist” assat, zanni “Tiatr-machie” khatir, aplim khorim nanvam boldileant. Tanche modlim, kaim nanvam iad zatat, tim oxim:- Prince Jacob, Roseferns, Wilmix, Anthony San, Mike Mehta, Anil Kumar, Kid Boxer, Tony Sax, Star of Arossim, Xezapai, J.P.Souzalin, Saib Rocha ...... adi, adi ...

Heavui navam-fattlean, kitem tori itihas vo kanni assach.
Vell mell’lear, hoch nixoi, anink kednaim gheuncho, “Podd’dea Fattlean”.
Konnankui, tea adim osli mahiti zai zalear, je Tiatrist azunuim Tiatr machier distat, tankam tanchean, porxoim mellon vo “fon”-ar uloun gheum ieta.
Te meren, “Mog Assum”.

Tumcho, Wilmix
(c) Wilmix Wilson Mazarello
Wilson Mazarello [wilson_mazarello@rediffmail.com]
http://www.goa-world.com/goa/tiatr/

Archives: http://brestarpodddeafattlean.blogspot.com/2008/03/pordddea-fattlean.html






_________________
BRESTAR - PODD'DEA FATTLEAN: Tiatristanchi zodd !!



Khobor:-

Mars-ache 8ver 2008, sanjechea, sumar 9.00 vaztam,. mhaka konnem ‘fon’ (phone) kelo ani sanglem ki , teach dissak, sumar sanjechea 6.30 vaztam, Nuvem (Salcete) rostear, ek bhirankull obsoeg ghoddla ani tea obsoegant kaim zann meleat, kaim zann zokhmi zaleat, ani obsoeg ghoddla tyam “gaddi”-eam-modem, ek “Gaddi’ asli,“Tiatristanchi”..

Khobor mevona-fuddem, hanvem rokddech konn-konnank fon kele ani choukoxi kortoch mhaka mahiti mell’li ki , tiatristanchi gaddi, zaun asli Pilarcho, Fr Peter Cardozo-hanchea, dhormik tiatracho pongodd, zo proeog korunk “Seraulim” vetalo.

Begin paupache taktin, “Nuvem” rostear, “driver”-an gaddi samkarchean etelea eka Karnataka-ntlea “Van”-acher marli. “Van”- antle dog zann, thuinchea-thuinch, mele ani tisreak “hospital”-ant ghala, zachi poristithi gombhir assa.
Tiatrist-anche gaddientlea, “Driver”-akui, boroch maar lagla ani takai “hospital”-ant ghala. Teach borobor, Fr. Baptista ani famad Tiatrist, Bai Felcy , hankaim maar lagun, “hospital”-ant, bhorti keleant.
Meleant, tanchea othmeank sorginchem sukh magonea, ani zokhmi zaleant tankam, beginuch borim zalear puro mhunn, Deava-laguim magonea..

Tiatristank, osle obsoeg hea adiim, zaite pautti ghoddleat.
Niall kelear thavem zata, “kitlem o-surokxit” tem, amcheam Goyncheam, Tiatristanchem jivit.
Voros-bhor, dis ani raat mhunnonastana, te Goybhor bhountat.
Amkam hansoitat, nachoitat, roddoitat, rit-dekh xikoitat, somazantlem vaitt-borem amche nodrek haddttat.
“Tiatrist’, zaun assat Goychea Somazache “rakhonndar” ani “Tiatr”, ho ek amche sonskrutaiecho khaxelo-bhag.

Torui zaite pautt, kaim lok, amcheam Tiatr ani Tiatristam-voir, vaitt uloilele aikonk etat. Te mhunnttat, Tiatr ek sokoilea dorzeacho manoranjan’ (entertainment).
Tiatrist, lokank fottoitat.
Tiatristank xabaski ani zodd (income) melltta, ti tankam favo nhuim.

Mhaka zalear dista, hem oxem uloitat te munis, borea-monan uloinant.
Hi tanchi, ek torechi, “kurnattkai”.

He toren, karann nastana, uloiteleam munxeanche nodrek, hanv aiz, Tiatristam- vixim kaim “sotham” uzvaddak haddttam, jim, zait-goddiek, te aiz meren nokllot.

‘Tiatristponn” hi ek “kola”. Devan dileli “kola”. Ti “kola”, Devan sogleankuch diunknam. Kaim zannankuch dilea.
Zankam, ti “kola” favlea, tennim te kolecho boro vapur korunk zai.

Hanv manun ghetam, kaim bhou-thodde tiatrist , he kolecho vaitt vapurui korta zait.
Punn, toxem polllounk gelear, khuinchei vyavasaient , kaim osle munis astach.
Ani, tyam thoddeam munxeank lagon, soglech vaitt mhunnop, henvuim sarkem nhuim.

Aiz hanv, te “kole”-cho, boro vapur kortat, teanch Tiatristanchi khobor, vo jivita-voir, uloitam

“Tiatr-kola”, angant assunui “Tiatristponn” titlem sompem mhunnonk zaina.
Tiatristponn borench augodd.
Borech tras gheunche poddttat.

Konkani tiatristam-modem, don-torecheo mukhel “kola”, disti poddttat.
Ek, “Bhumika” korpachi kola ( Partist ), ani dusri, “Kantaram” rochun gaupachi kola
( Kantorist ).
Bhou thoddeam Tiatristanchea angant, heo donui “kola” ekach borobor distat ( Partist ani Kantorist ).
Osle Tiatrist bhou-thodde assat, ani tyam thoddeam Tiatristank , amchean khoreponni , “Unchlea dorzeache Tiatrist”, mhunno-ieta..

KANTORIST:- Ek “Kantorist” , kantar roch-chea poilim kantaracho vixoi (subject ) vinchun kaddtta.
Uprant tea vixoeacher to boroch obheas korta, ani khuim-khuim saun, tea vixoeachi “mahiti” sodhun kaddtta.
Vixoeak sobhta toslo “Sur” (tune ) ani “Tal”(beat ) thoroita vo rochta.
Tea uprant to, tem kantar rochpachea vaurant lagta.

Kantar rochpak kitle dis lagtele, tem adim-fuddench konnaichean sangonk zaina. Kednaim kantar, ekach disa-bhitor toear zata, zalear kednaim vis dis legit, pavonant.
Kantar rochun zalea uprant, . tem to xikta.

Hem soglem zalea uprant, to Songitkaram (musician) borobor bosson soglem “songit”, boroun gheta.
Tednanch to , tea kantarachi “Tom” (pitch ), jicher apnnanchean ruchin gaupak zata, ti to muzgankaranchea adaran, thoroita.
Uprant, kantarancheo ‘Muzgam-Essaio”, suru zatat (band practices ).
Heam “essaiank”, kantoristan hajir ravop, chodd gorjechem, karann “Kantar ani Songit” sangathan vaztana, aikonk koxem lagtelem tem, heam “essaiank” kollon eta..
Kantarant, zaum Songitant, koslii “adol-bodol” korunchi goroz poddli zalear ,
“Muzganchi-Essai”, zaun assa ek “bori sondhi’, toslem korunk.

Tiatracho, poiloch “proeog” (performance), suru zaunche poilim, kantar “patt”(memorize) zaunk zai, karann proeog chaalu astana, Tiatrache “Vedir” (on stage ), zor Kantorist kantar visorlo, zalear kitem zata, tem hanvem tumkam sangchi goroz nam. Tumi zannant.

Orxiim zalear, Tiatrachea poileach proeogak (first show ), kantar sarkem gavop ani visornastana gavop, hem tea Tiatristak, pottant-saun “kampero’ suttpa sarkem kaam.

Kantarachi toeari zalea uprant, kantoristan, kantarachea vixoeak sobhta toslem nhesop toear korunk, gorjechem.
Zorui Tiatrist, kantarak sobhta toslem nhesona, zalear polloinaranche nodren , kantaracho ani kantoristacho dorzo, il’lo tori deunta.
Nhesop toear kelem mhunnonuch zaina , tem nhessop tiatrachea Hall-ant koso vhortolo, tenvuim tharaunk zai. Mhunnge, mirienastana (without crumpling ).

Tiatrachea, poileach-proeoga dissak, kantorist boroch adim-fuddem, thuim pauta, aplem nhessop manddtta, rongoita ( make-up ), ani apleach-modem apli “essai” marta..
Kantar vedir, bore-toren vochpa khatir.
Poilea proeog-ak, zor kantar ani songit, bore toren zalem, lokanchi xabaski mell’li, zalearuch kantorist, il’lo somadhan zata. Ani zorui tachem kantar, borem zaunk-nam, lokanchi xabaski mellonkna, zalear to Tiatrist babddo, niraxi zata ani novean, apleo chuki sudhraupachea vaurant lagta.

Zaite pautt oxeim zata, kantar gavop , nhessop ani songit borem zata, punn Kantoristan vinchla to vixoi, lokank manovna.
Tiatr-polloinar, kantoristak xabaski dina vo tachem kantar manun gheina.
Tedna, tea Tiatristan aplem khuim-kitem chuklam tacher, novean “niall’ korcho poddtta.

PARTIST:- Partist-anchea hatant,”Tiatrachi-Borpavoll” (script) poddttanch, tennim sabar pauttim, ti vachunk zai ani ak’khea “Tiatrachi” toxich ap-aple “Bhumikechi” somzonni kaddunk zai.
Zann eklean, ap-apli bhumika “patt” (by-Heart) korunk zai.
“Patt” korun, zalea uprant , ek mhuinom, vo vis dis adim, Tiatracheo “essaio” suru zatat .
Team sogleam essaiank, team kolakarani, hajir raunchi goroz.
Poilech essaiek, “Boroupi’, sogleam kolakarank, novean “ak’khea Tiatrachi, ek-ekleache bhumikechi, tanchea nhespachi adi. adi. mahiti dita.

Somzail’lea pormonnem, kolakarani, essaiank ap-apli bhumika korunk zai.
Essaiankuch nhuim, punn aplea ghara-laguim passun, dor-eka kolakaran, ap-aple bhumikechi, essai marchi poddtta.

Essaieo chalu astana legit, zaite pautt, anikui kaim suchounneom etat , teo-teo suchounneom, kolakarani motint dhorcheo poddtta.

Tiatracheo essaieo, somplea uprant, vo essaio chaalu astana, kolakaran aplem nhessop toear korpacheim chintunk zai.
Favo toslem nhessop tache kodde naslem, zalear tannem tem novem, xinvun/ vinkot. gheuchi goroz poddtta.

Dhor eka proeog-achea vellar, kolakaran, sumar ”ordem-vor” (half-an-hour), adim-fuddem eun, aple kopdde manddun , rongoun adi. toear raunchi goroz.
Tiatracho “proeog’, ek pautt suru zalo ki, tannem apli bhumika kedna suru zata, tacher lokx diunuch raunchem poddtta.
Tea-tea vellar vedir evop, ani vedir etana aplea hatant, zaum angar, kitem assonk zai, adi. adi. hacher purai lokx diunuch ravonk zai.

Dor-eka kolakaran, ap-apli bhumika, lhan zaum vhodd, favo te toren korunk zai, nam zalear,poilo-proeog somptanch, tiatr polloinnaram-koddchean,“Digdorspi”-ak (Director), rokddech khobor pauta. Konnanchi bhumika bori zalea ani konnanchi bori zaunkna.

Zorui, khuinchii ek bhumika, sarki zaunk nam zalear, fuddlo proeog zaunche poilim, kolakaran, novean essaieo marcheo poddta.

Tiatristank, “xist” (discipline) samkench gorjechem.
Vellar hajir ravop, aplea kamacher lokx divop, aplo ani Tiatracho dorzo sambhallop, hem eka borea Tiatristachem mullavem kaam.

Atanchea kallar, ganvani zatolea tiatr-anche proeog, choddxe, sanjechea 7 tem 7.30 vaztam suru zatat ani ratchea 11.00 tem 12.00 vaztam meren somptat .

Mhunnttoch, ratchem jenvonn jeun, tiatrak vochpachi sondhi tor melloch nam, ani Tiatr somptoch jenvonn jeutolo mhunnttlear Tiatrist, ratchea 1.00 te 1.30 vora-poilim , ghara pavoch nam.

Hem zaun assa, thoddkeant, Tiatristanchem jivit. Tancho vaur ani tancheo oddchonni (life, work & its hardships). Sangtolo zalear, anikui zaitem assa, punn sod’deak itlench puro.

Tor ixttano, hem soglem zanno zaun, atam, tuminch mhaka sangxeat, “Tiatristank xabaski ani zodd (income), melltta ti tankam favo nhuim”, hem mhunnpak, tyam munxeank, karann assa ?.


(c) Wilmix Wilson Mazarello
Wilson Mazarello [wilson_mazarello@rediffmail.com]

http://www.goa-world.com/goa/tiatr/

Archives: http://brestarpodddeafattlean.blogspot.com/2008/03/pordddea-fattlean.html

No comments: